Hakan Gürsoytrak Maarif Sergisi Review

İmge artık imajdır


Hakan Gürsoytrak’ın son sergisi “maarif” aydınlanmacı cumhuriyet modernleşmesi üzerine eleştirel bir tavır sergiliyor...

Ayşegül Sönmez

Türk resmindeki muhalif grup Hafriyat’ın üyesi Hakan Gürsoytrak son solo sergisi Maarif için gazete fotoğraflarından yola çıkmış. Gürsoytrak, doktor lakaplı sergi yazısında fotoğraf ve resmi önce yan yana ve sonra karşı karşıya şu sözleriyle getiriyor:
“Fotoğrafa bakılarak yapılan her resim kökeninde fotoğrafın olduğuna dair bir ima taşıması koşuluyla fotoya ait olan perde etkisini de taşıyacaktır..” Ardından Doktor Gürsoytrak haber fotoğrafına dair görüşlerini bildiriyor:
“Haber nitelikli her foto, yabancılaşmanın algılanışına dair bir uyarıcı özellik taşımaktadır.”
Geçtiğimiz sonbaharda küratörlüğünü Levent Çalıkoğlu’nun yaptığı Sınır Deneyimleri sergisi Aksanat’ta açıldığından beri bu sergiye katılan sanatçılar, sergi sonrası açtıkları solo sergilerle bu ikilinin üzerine gittiler. Fotoğraf ve resim ikilisinin. İkili, Sınır Deneyimleri sergisine katılan sanatçılar tarafından bir dosttan çok rakip olarak algılanmış. Sergiye katılan çoğu ressam, bu geçmiş yüzyılın büyük rakibini yenmeye gayret etmişti. Oysa fotoğrafın resme rakip oluşu çok eski bir meseleydi ve bu savaş çoktan hiç kimsenin galibiyeti olmaksızın bitmişti. Fotoğraf da resim gibi web gibi onca seçenekten birisiydi sanatçı için.
Sanatçılar o yüzden özellikle 1960lı yıllardan itibaren fotoğrafın farklı kullanım alanlarına ilişkin çalışmalar yapmayı tercih etmişlerdi. Örneğin Barbara Kruger ve Richard Prince. İki sanatçı da sanat fotoğrafı ve onun tam tersi olan dergi fotoğrafları arasındaki büyük farkı belirsiz hale getirmeyi deneyen işler üretmişlerdi. Lorna Simpson ve Carrie Maeweems imge ve metin kombinasyonlarıyla fotoğrafın yazıyla birlikte kullanıldığı alanlarla hesaplaşmış, Martha Rosler ve Allan Sekula gibi sanatçılar ise bildik fotoğraflı makalelerin mantığını sorgulayarak metinle benzemeyen imgeler kullanarak bu makale mantığını sorgulama yoluna gitmişlerdi. Hakan Gürsoytrak ise hareket ettiği haber fotoğraflarını tuvaline taşırken haber fotoğrafı mantığını sorgulamaktan çok haberin kendisini sorgulayan bir dil taşıyor.
Dolayısıyla sembolist bir dille tuvallerini oluşturuyor.
Örneğin AÖF-Açık Öğretim Sınavı- onlardan biri. Milyonlarca gencin geleceğinin belirlendiği bu maarif fenomeni, Gürsoytrak’ın yüzeyine taşınırken gri tonları, iç mekana ilişkin sınırların belirlendiği planlarıyla basit bir sınav resmi olmaktan çıkıp milyonlarca insanın geleceğini belirleyen /kuşatan odaya dair eleştirel bir tavrın bayraktarlığını yapıyor. .
“Liseli genç kız” da bir diğer bu anlayışı anlatan resim. Resimde lacivert üniforması, kamburluğu ve seçilmeyen yüz hatlarıyla liseli genç kız, tüm liseli genç kızların sembolü haline geliyor. Kambur gövdesi arkasına aldığı o derin gri maviliğiyle Türkiye Cumhuriyeti’nin tüm liseli genç kızlarının karanlık geleceğine göz kırparken ona ait olmayan geleceğinin de boya dokusuyla altını kalın kalın çiziyor.
Öte yandan Final resmi, Final dergisi reklam imgesini tekrar üretiyor. Gürsoytrak, pastel ve kuru boya farkıyla becereksizce yeniden ürettiği resminde, Final dergisinin ve imgesinin garantilediği tüm gelecek günler idealini çökertme yoluna gidiyor. Özetle Gürsoytrak, sergide ele aldığı haberin nesnesi olmuş hayatları, sergisi aracılığıyla bu kez yaşamın nesnesine dönüştürüyor, öznesine değil. Böylelikle özne durumundaki tüm otoriter yapılara sesleniyor. Ve sesi öfkeyle çıkıyor. Sergiyi görmek için son hafta...

“Maarif”
hakan gürsoytrak
16 mart- 6 Nisan
evin sanat galerisi