Hepimiz Hrant Dink'iz

			21/01/07
Entelektüelleri yara bere içinde bırakan dolaşım alanında bir kurban daha verildi. Kardeşimiz, meslektaşımız Hrant Dink, katledildi. Bu felaketin kendisi değil, sadece bir perdesidir. Bu kültür daha neyi bekliyor? Sayısız insanın hâlâ bekleyecek zamanı olsa bile bugün Şişli'de yaşanan cinayetin hiçbir sonucu olmayacağını düşünmek mümkün değildir. Adorno, "Tarihin mantığı ön plana çıkardığı insanlar kadar yıkıcıdır. Aldığı hız onu nereye sürüklerse geçmiş belaların bir eşini orada üretir. Normallik ölümdür" diyerek 1944 yılının sonbaharında kendi kendine şu soruyu sorar: "Yenik Bir Almanya ne yapmalıdır?" Bu sorunun ona göre iki yanıtı olsa da soru suçlu bir sorudur: 1-Cellat olmayı ya da cellatlara meşruluk sağlamayı hiçbir zaman hiçbir koşulda kabul edemem. 2-Geçmiş kötülüklerin öcünü almaya girişen adama engel olmak istemem. Tümüyle yetersiz ve çelişik bir yanıt, ilkeyi de uygulanışını da gülünçleştiren. Ama belki de kabahat bende değil sorunun kendisindedir." Adorno'ya göre operasyon sürdürülecektir: "toprakta hiç ot bitmeyene kadar..." Ve "düşman burada hasta ve ceset rolünde"dir. Bugün Hrant Dink cinayetinin ardından Türkiye ne yapmalıdır? Yakın geçmişinin felaketlerden arta kalmış bir yıkıntı olarak göründüğü Türkiye manzarasına bir cinayet daha eklenmişken Türkiye ne yapmalıdır? Direnmelidir. Sanat, insanlığın bugünkü toplumun ötesindeki diğer toplum için duyduğu özlemin varlığını koruyabileceği son sığınaktır. Lakin sanat, ancak özerk olduğu sürece düzen içinde varlığını sürdüremeyen ütopyanın korunup sığındığı son alan olabilir. Bu anlamda içinde bulunduğu topluma hem içkin hem aşkın eleştiri uygulayabilme konumunu elde eder. Toplumun içinde kalmaya devam ederek içkin eleştiri konumunu aynı zamanda kendi içinde ütopyayı, ötekini saklı tutarak aşkın eleştiri konumunu garanti edebilir. Adorno'ya göre sanat toplumsaldır. Çünkü içinde bulunduğu topluma muhalif bir konumdadır. Onun bu konumunu kazanabilmesinin tek koşulu da özerk olabilmesidir. Hrant Dink'in cinayete kurban gitmesi, sanatın tek koşulu olan özerkliğinin de cinayete kurban gitmesi anlamını taşır. VAROLUŞ, İDEOLOJİYE DÖNÜŞMEMELİ Adorno, sorumlu aydın davranış biçiminin ne olması gerektiğinden şöyle bahseder: "Tek sorumlu davranış biçimi şu olabilir... Kendi bireysel varoluşumuzu bir ideolojiye dönüştürmekten kaçınmak ve özel yaşamımızı da en alçakgönüllü en iddiasız ve en gürültüsüz biçimde sürdürmek... Ama artık iyi yetişmiş olmanın bir gereği olarak değil, bu cehennemde hâlâ soluyabilecek havayı bulabiliyor olmanın utancından ötürü...." Dink, tüm yaşamıyla, yazdıklarıyla bu sorumlu davranışın timsali olmuştur. Bugün Dink'in ölümü düşüncenin ölümüdür. Öznenin yitimidir. Cehennemde artık soluyacak hava kalmamıştır. Düşünce bu topraklarda hâlâ ölüm demektir. Zehirdir. Dolayısıyla bu topraklardaki kültür de kendi ürettiği barbarları her zaman yine kendi barbar doğasını canlı tutmak için kullanacak, tahakküm dayandığı fiziksel şiddeti hükmedilenlere devredecektir. Çarpıtılmış içgüdülerini kolektif olarak onaylanmış yollardan dışavurmaya, cinayet işlemeye devam edecektir. TEK ÇARE, DÜŞÜNMEYE ÇALIŞMAKTA Bu umutsuz manzara karşısında yıkıntıdan hem sorumlu hem de yıkıntıya bakan bizler ne yapmalıyız? Adorno, umutsuzluk karşısında sorumlu bir biçimde sürdürülebilecek tek felsefenin düşünmeye devam etmek olduğunu belirtir: "Umutsuzluk karşısında sorumlu bir biçimde sürdürülebilecek felsefe, her şeyi kurtarılmanın bakış açısından görünecekleri biçimleriy-le düşünme çabasıdır. Kurtarılışın dünyaya saçtığı ışıktan başka ışığı yoktur bilginin, başka her şey kurgudur, tekrardır, sadece tekniktir. Perspektifler oluşturulmalı, öyle perspektifler ki dünyayı yerinden uğratsın, yadırgatıcı kılsın, onu bütün çatlakları kırışıklıkları yara izleriyle birlikte bir gün mesihin ışığında görüneceği gibi sefalet ve çıplaklığıyla göstersin. Keyfiliğe ya da cebre kaymadan, sadece nesnelerle temas yoluyla böyle perspektifler oluşturmak; düşüncenin görevi budur. Düşünce koşulsuz olan adına kendi koşul-luğunu ne kadar yadsırsa dünyaya da o kadar da bilinçsizce ve dolayısıyla o kadar yıkıcı bir biçimde teslim eder kendini. Sonunda kendi imkânsızlığını bile mümkün olan adına kavramak zorundadır. Ama düşüncenin böylece altına girdiği yükün yanında kurtarılmanın gerçekliği ya da ger-çekdışılığı sorunu de pek önemsizdir." Sanat insanın yanlış bütüne karşı en güçlü olduğu alandır. Çünkü sanatın somut olmayanın alanı olarak genelin tikel üzerindeki egemenliğinin olası en zayıf anını da temsil eder. Düşünce beddua değildir. Düşünce zehir değildir. Biz sanatçılar, sanat alanında çalışan yazarlar, muhabirler, sergi yapımcıları, hepimiz Hrant Dink'iz. Hrant Dink yankı bekledi ve sadece tehdit işittiyse, korku işittiyse, şimdi ölümünden sonra büyüyecek yankıyla... Buna söz vermeliyiz... Buna söz veririz. Bunun için direnmeliyiz...